ΤΕΧΝΗΤΟΙ ΥΦΑΛΟΙ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΑ ΙΧΘΥΑΠΟΘΕΜΑΤΑ!

Αυξάνεται και πληθύνεται το ενδιαφέρον για τους τεχνητούς υφάλους στη χώρα μας, σε μια προσπάθεια των τοπικών κοινωνιών να αυξήσουν τα ιχθυαποθέματα στην περιοχή τους, ενίοτε σε συνδυασμό με τα διόλου ευκαταφρόνητα οφέλη του καταδυτικού τουρισμού.
Καθώς οι πληθυσμοί των ψαριών μειώνονται στο Αιγαίο και ο ανταγωνισμός των παράκτιων ψαράδων με τη μέση αλιεία (μηχανότρατες, γρι-γρι) φουντώνει, το προστατευμένο περιβάλλον των τεχνητών υφάλων, που συμβάλλει στην αύξηση των ιχθυαποθεμάτων, προβάλλει ως... σολομώντεια λύση.
Γι αυτό και μετά την Κάλυμνο, τη Ροδόπη, την Πρέβεζα και τη Χαλκιδική, στον υποθαλάσσιο χάρτη των τεχνητών «ψαρότοπων» φιλοδοξούν να προστεθούν μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιεία 2007-2013 περιοχές όπως η Πιερία, η Μονεμβασιά, η Κυπαρισσία, η Κρήτη κ.ά.
Στο Μυρτώο Πέλαγος, και συγκεκριμένα στην περιοχή της Μονεμβασιάς, οι ωκεανογραφικές και αλιευτικές μετρήσεις ξεκινούν στα τέλη Ιουνίου με ορίζοντα ολοκλήρωσης σε 13 μήνες και την εμπλοκή 50 επιστημόνων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) με χρηματοδότηση της Νομαρχίας Λακωνίας.
Ο ύφαλος προβλέπεται να χωροθετηθεί μέσα στα όρια του Δήμου Μονεμβασιάς.
Εκτιμάται πως η συνολική του ανάπτυξη σε μήκος θα φτάνει περίπου το 1,5 χλμ. και θα ποντιστεί σε βάθος 20-40 μέτρα.
«Είναι σημαντικό για όλη την Ελλάδα να αναδειχθούν τέτοια έργα αλλά και να προστατευθούν αντιστοίχως οι φυσικοί ύφαλοι, αφού ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματά μας είναι η υπεραλίευση.
Οποιοδήποτε μέτρο στοχεύει στην αύξηση και προστασία των ιχθυαποθεμάτων είναι θετικό», σημειώνει ο Αριστομένης Καραγεώργης, διευθυντής ερευνών του ΕΛΚΕΘΕ κι επιστημονικός υπεύθυνος της μελέτης για τον ύφαλο της Μονεμβασιάς.
Πιερία
Η Πιερία διεκδικεί δύο υφάλους, έναν βορειοανατολικά του λιμανιού του Κίτρους, μεταξύ Πίδνας και Μακρυγιάλου, κι έναν στην παραλία Λιτοχώρου, μεταξύ Λεπτοκαρυάς και Γρίτσας.
«Με τους υφάλους προσδοκούμε να εμπλουτιστούν οι πληθυσμοί των ψαριών στον Θερμαϊκό, όπου η αλιεία έχει λάβει εντατικούς ρυθμούς», σημειώνει ο αντινομάρχης Πιερίας, Νίκος Μπουρονίκος.
Οι μελέτες έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί. Στο Κίτρος η συνοικία των ψαριών προβλέπεται να καταλαμβάνει 4,3 τ. χλμ. και να αποτελείται από 330 κύβους και παραλληλόγραμμα από μπετόν, καθώς και σωλήνες από πολυπροπυλένιο, ενώ θα τοποθετηθεί σε βάθος 20-25 μέτρων.
Στο Λιτόχωρο θα απλώνεται σε 7 τ. χλμ. περίπου, ενώ θα ποντιστεί σε βάθος 30-50 μέτρων.
Οι περιοχές αναμένεται να σημανθούν με ειδικούς πλωτούς φάρους.
Υφαλο, όμως, διεκδικεί και η Κυπαρισσία στη Μεσσηνία. «Υπάρχει μείωση των αλιευμάτων στην περιοχή και γι αυτό οι ψαράδες ζητούν τον ύφαλο», σημειώνει ο αντινομάρχης Μεσσηνίας, Στάθης Αναστασόπουλος. Εχει ολοκληρωθεί η μελέτη σκοπιμότητας.
Προτείνεται ο ύφαλος να κατασκευαστεί 1,7 χλμ. βόρεια του λιμανιού της Κυπαρισσίας.
Ο κεντρικός του πυρήνας θα καταλαμβάνει 1 τ. χλμ. και η περίμετρος προστασίας 10 τ. χλμ. Θα ποντιστεί σε βάθος 15-30 μέτρων.
Στη λογική της τεχνητής ψαρούπολης έχει μπει και η Κρήτη. «Οι μελέτες στον κόλπο της Μεσαράς έδειξαν μείωση των αλιευμάτων», τονίζει ο Κώστας Ντούνας, διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας και Γενετικής του ΕΛΚΕΘΕ στην Κρήτη.

Παράνομη αλιεία
«Μία από τις αιτίες είναι η παράνομη αλιεία. Γι αυτό και προτείνουμε μια προστατευόμενη παράκτια περιοχή με τεχνητούς υφάλους, σε μια έκταση 6-7 τ. χλμ. σε βάθη από 15-40 μέτρα».
Αντίστοιχες σκέψεις για ειδικού τύπου πλωτούς υφάλους, που ευνοούν την ανάπτυξη των γόνων, υπάρχουν και για τον Κόλπο της Κισσάμου στα Χανιά.
Οι παράκτιοι αλιείς έχουν τα τελευταία χρόνια μετατραπεί σε θιασώτες των τεχνητών υφάλων, αφού οι κατασκευές αυτές εμποδίζουν τις μηχανότρατες και τα συρόμενα εργαλεία τους, ενώ ταυτόχρονα αυξάνουν τα ψάρια.
Οπως όμως υπογραμμίζει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων του ΕΛΚΕΘΕ, Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, «οι ύφαλοι είναι ένα τοπικό μέτρο αλιευτικής διαχείρισης, που από μόνο του δεν αρκεί για την αντιμετώπιση της υπεραλίευσης. Μπορεί να λειτουργήσει μόνο συνδυαστικά με άλλα μέτρα, όπως οι απαγορεύσεις σε αλιευτικά εργαλεία και περιοχές, ο έλεγχος των σκαφών κ.ά.
Η Ελλάδα, όπως και όλη η Ευρώπη, περνά κρίση υπεραλίευσης, αλλά, απ ό,τι φαίνεται, βρισκόμαστε ακόμη σε σημείο ελεγχόμενο και πάντως όχι μη αναστρέψιμο».
ΣΤΗ ΡΟΔΟΠΗ ΤΟ 1999 Ο ΠΡΩΤΟΣ ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΥΦΑΛΟΣ
Ακόμα και στο 400% έφτασε η αύξηση στον πληθυσμό ψαριών
Ο πρώτος τεχνητός ύφαλος στη χώρα μας ποντίστηκε το 1999 στο Φανάρι Ροδόπης, στο Θρακικό Πέλαγος. Είναι ο μόνος για τον οποίο υλοποιήθηκε το 5ετές πρόγραμμα παρακολούθησης που θέτει ως όρο η ΕΕ για την κοινοτική χρηματοδότηση. «Η αλιεύσιμη βιομάζα αυξήθηκε στην περιοχή πέρα από κάθε προσδοκία, ενώ παρατηρήθηκαν και είδη που πριν δεν υπήρχαν», επισημαίνει ο κ. Αργύρης Καλιανιώτης, διευθυντής του Ινστιτούτου Αλιευτικών Ερευνών του ΕΘΙΑΓΕ. Οπως ο ίδιος τονίζει, η μέση αύξηση του πληθυσμού των ψαριών ήταν γύρω στο 150%, ενώ για ορισμένα είδη έφτασε ακόμη και το 400%.
Για τις άλλες τρεις συνοικίες ψαριών (Κάλυμνος - Κως, Πρέβεζα, Ιερισσός Χαλκιδικής) δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία για την πορεία τους.
Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει τη διαδικασία ανάθεσης της 5ετούς παρακολούθησής τους, αν και επιμένει πως αυτό θα γίνει στο πλαίσιο του 4ου χρηματοδοτικού προγράμματος της ΕΕ. Παρ όλα αυτά, όπως υπογραμμίζει ο κ. Παπακωνσταντίνου, «το επιστημονικό ενδιαφέρον είναι πλέον περιορισμένο, αφού έχει ήδη ολοκληρωθεί η διαδικασία της εποίκησης στους υφάλους».
Η διεθνής εμπειρία, πάντως, δείχνει πως γύρω από τους τεχνητούς υφάλους τα ιχθυαποθέματα πολλαπλασιάζονται, κάτι που επιβεβαιώνουν εμπειρικά και οι ψαράδες της Καλύμνου. Στη Μεσόγειο, ιδιαίτερα στα νερά της Ιταλίας και της Ισπανίας, έχουν ποντιστεί τα τελευταία 35 χρόνια εκατοντάδες ύφαλοι.
Στις ΗΠΑ η πρακτική είναι επίσης πολύ διαδεδομένη, με διαφορετικά ωστόσο χαρακτηριστικά, καθώς εκεί βυθίζουν διάφορα αντικείμενα, από παροπλισμένα πλοία μέχρι ελαστικά, αφού πρώτα τα καθαρίσουν από τοξικές ουσίες. Αντίθετα στην Ευρώπη χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο αντικείμενα από τσιμέντο ή σιδηροκατασκευές.

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ
Η «ταυτότητα» των τεχνητών υφάλων
Ποντίζονται σε βάθος μικρότερο των 50 μέτρων, καθώς διαφορετικά δεν είναι δυνατή η φωτοσύνθεση. Αν προορίζονται αποκλειστικά για αποικία ψαριών μπορούν να ποντιστούν στα 30-40 μέτρα. Αν ενέχουν και τη μελλοντική χρήση του καταδυτικού πάρκου, στα περίπου 20 μέτρα.
Χωροθετούνται σε περιοχές με αμμώδη ή λασπώδη βυθό, όπου δεν υπάρχουν φυσικοί ύφαλοι και δημιουργούν ένα τεχνητό περιβάλλον παραγωγής ψαριών. Οχι σε λιβάδια Ποσειδωνίας, αλλά σε κενά διαστήματα.
Αποτελούνται συνήθως από τσιμεντένιες κατασκευές, αλλά μπορεί να είναι κι από άλλα υλικά: συνθετικά όπως πολυπροπυλένιο ή ακόμη και σακιά από γεωύφασμα γεμισμένα με κομμάτια βράχων και πέτρες.
Το φυτοβένθος και ζωοβένθος -καβούρια, ανεμώνες σφουγγάρια, χτένια, αχιβάδες φύκια κ.ά.- αναπτύσσονται πάνω στους τεχνητούς υφάλους με διαδικασία παρόμοια με αυτή που αναπτύσσονται στον βράχο.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Αριστομένης Καραγεώργης, διευθυντής ερευνών ΕΛΚΕΘΕ
Δεν πρέπει να αγνοούμε και τους φυσικούς υφάλους.
«Εκτός από τους τεχνητούς υφάλους δεν θα πρέπει να αγνοούμε και τους φυσικούς υφάλους. Οι ελληνικές θάλασσες είναι γεμάτες από «ξέρες» και «πάγκους» που είναι γνωστές στους κατά τόπους ψαράδες, επαγγελματίες και μη, και αλιεύονται συστηματικά, επειδή αποτελούν φυσικά καταφύγια, όπου αναπαράγονται και καταφεύγουν τα ψάρια. Πριν λοιπόν από την προφανή και σχετικά εύκολη λύση της κατασκευής ενός τεχνητού υφάλου (π.χ. από μπετόν), καλό θα είναι να προηγείται μια συστηματική διερεύνηση της θαλάσσιας περιοχής που μας ενδιαφέρει, η οποία μπορεί να παρουσιάζει βραχώδεις εξάρσεις του πυθμένα, κατάλληλες για να φιλοξενήσουν υπό «καθεστώς προστασίας» πολλούς και διαφορετικούς κατοίκους».

Πηγή: εφημερίδα "Έθνος".
Κάν'τε κλικ στην εικόνα για να την δείτε σε μεγάλο μέγεθος!