ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΣΠΩΜΕΝΕΣ(;) ΣΑΚΟΥΛΕΣ!

Ηράκλειο 2/4/09

Προς: Δ/νση Πε. Χω. Περιφέρειας Κρήτης, Δ/νση Περιβάλλοντος Ν. Α. Ηρακλείου, Εμπορικές επιχειρήσεις λιανικής, Μέσα ενημέρωσης.

Θέμα: Οι σακούλες από "διασπώμενο" πολυαιθυλένιο είναι εξόχως αντι-οικολογικές!

Οι διασπώμενες σακούλες ευρείας κυκλοφορίας είναι εξόχως αντι-οικολογικές! Συχνά παρουσιάζονται παραπλανητικά και ως βιοδιασπώμενες σακούλες,. Οι πάνινες ή οι πολλαπλής χρήσης ανθεκτικές πλαστικές τσάντες είναι καλύτερες λύσεις για το πρόβλημα των πλαστικών σακουλών.

Η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου (ΟΠΗ) με ανακοίνωσή της τον περασμένο Σεπτέμβριο (με τον εύγλωττο τίτλο “Φωτοβιο-διασπώμενες πλαστικές σακούλες – η νέα φενάκη;”) επισήμανε τους λόγους για τους οποίους η μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας για τα ψώνια, είναι απολύτως απαραίτητη, και προϋποθέτει συντονισμένες ενέργειες τόσο από το κράτος (περιοριστική νομοθεσία, αντικίνητρα) όσο και από τους πολίτες (αλλαγή καθημερινών συνηθειών).

Στην ανακοίνωση της η ΟΠΗ επεσήμανε πως αντί να λάβει η πολιτεία και η τοπική αυτοδιοίκηση τέτοια μέτρα, επιτρέπουν να κυκλοφορούν στην αγορά (και σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα προωθούν με τη βοήθεια χορηγών, τελευταία μάλιστα μοιράζονται και σε σχολεία!) νέες πλαστικές σακούλες από “διασπώμενο” υλικό, δηλ. πολυαιθυλένιο (polyethylene ΡΕ) με προ-οξειδωτικά πρόσθετα. Οι σακούλες αυτές παρουσιάζονται παραπλανητικά από τις εταιρείες που τις προωθούν ως “διασπώμενες” ή ακόμη και ως «φωτο-βιο-διασπώμενες» ή «βιο-διασπώμενες» και επομένως δήθεν «οικολογικές». Παρουσιάζονται ως λύση στο περιβαλλοντικό πρόβλημα που προκαλούν οι κλασσικές πλαστικές σακούλες! Σακούλες τέτοιες διατίθενται από επώνυμες αλυσίδες υπερκαταστημάτων και άλλους εμπορικούς χρήστες (φαρμακεία κ.λπ.). Οι σακούλες αυτές έχουν πάνω το σήμα του υλικού (όπως οφείλουν να έχουν), το οποίο υλικό είναι PE-HD (πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας, PE High Density), καθώς και το σήμα ή/και την διευκρίνιση ότι είναι ανακυκλώσιμο υλικό και θα πρέπει να ανακυκλώνονται!

Μετά την περιορισμένη δημοσίευση της ανακοίνωσης της ΟΠΗ, και κατόπιν αντιδράσεων από τις εταιρείες που δρουν ανταγωνιστικά στον τομέα παραγωγής αυτών των σακουλών, οι εταιρείες έσπευσαν να προστατευθούν έναντι πιθανών νομικών επιπτώσεων από τους ψευδείς αρχικούς ισχυρισμούς τους ότι τα χρησιμοποιούμενα υλικά είναι δήθεν βιοδιασπώμενα. Ας σημειωθεί ότι έχουν εκδοθεί καταδικαστικές αποφάσεις δικαστηρίων για παρόμοιους παραπλανητικoύς ισχυρισμούς σε άλλες χώρες [1]. Υπενθυμίζουμε ότι οι σακούλες που είναι πραγματικά βιοδιασπώμενες (δηλ. κατάλληλες για κομποστοποίηση) θα πρέπει να έχουν την αντίστοιχη σήμανση [2] η οποία πιστοποιεί ότι το υλικό είναι όντως βιοδιασπώμενο υπό συνθήκες κομποστοποίησης σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκό πρότυπο EN 13432/EN 14995 (αυτή η πιστοποίηση είναι ήδη υποχρεωτική σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και επεκτείνεται σε άλλες).

Έτσι, οι νέες σακούλες που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά, παρουσιάζονται πλέον απλά σαν «διασπώμενες». Όμως με μικρά γράμματα πάνω στις σακούλες εξακολουθούν να αναφέρονται αόριστα και παραπλανητικά χαρακτηριστικά. Δηλαδή:

• Αναφέρουν ότι η διασπώμενη σακούλα πρέπει να ανακυκλώνεται: η ανακύκλωση όμως αυτών των υλικών μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις βιομηχανίες ανακύκλωσης αλλά και στους χρήστες του τελικού προϊόντος ανακύκλωσης διότι παράγει προβληματικά -διασπώμενα- προϊόντα ανακύκλωσης πολυαιθυλενίου με προ-οξειδωτικά πρόσθετα [3].

• Ποια είναι η τύχη των διασπώμενων σακουλών «αν κακώς αφεθούν στο περιβάλλον» όπως αναφέρουν οι εταιρίες, πράγμα όμως που είναι βέβαιο ότι θα συμβεί; Υποτίθεται ότι διασπώνται σε μικρά τρίμματα μετά από ικανή έκθεση σε ακτινοβολία και θερμότητα. Αυτό όμως δεν είναι βέβαιο [4], διότι μπορεί να βρεθούν οπουδήποτε: να καλυφθούν από άλλα σκουπίδια, να βρεθούν στη θάλασσα, ή ακόμη να πάνε κατευθείαν στη χωματερή [3]. Αυτή η διάσπαση επέρχεται μετά από πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Το δε πολυαιθυλένιο, με τους ιδιαίτερα ισχυρούς ομοιοπολικούς δεσμούς άνθρακα που περιέχει, έχει χρόνους ζωής που φτάνουν και τα εκατό χιλιάδες χρόνια!

• Τι συμβαίνει με τα τρίμματα του υλικού, βλ. ΡΕ, που προκύπτουν ; Υπάρχει ο αναπόδεικτος ισχυρισμός ότι αποδομούνται από μικροοργανισμούς (βακτήρια, μύκητες) [4]. Αυτό που είναι σίγουρο είναι η πανταχόθεν αύξουσα διασπορά αοράτων τριμμάτων πολυαιθυλενίου [3], [5]! Έχει δειχθεί ότι μικροί θαλάσσιοι οργανισμοί καταναλώνουν αυτά τα τρίμματα ΡΕ (αλλά δεν τα αποδομούν), τα οποία ανεβαίνουν έτσι στην τροφική αλυσίδα [5]. Συνολικά, προκαλείται ρύπανση αόρατη και ανεξέλεγκτη με σωρευτικές και απρόβλεπτες επιπτώσεις για το περιβάλλον και τον άνθρωπο - ίσως οδεύουμε ταχύτατα προς ένα νέο είδος: το Homo Plasticus.

• Εξάλλου, αν η βιοδιάσπαση των υλικών αυτών ήταν πραγματικά εφικτή, οι εταιρείες θα είχαν λάβει τη νόμιμη έγκριση από οργανισμούς πιστοποίησης και θα μπορούσαν να ονομάζουν νομίμως αυτά τα πλαστικά «βιοδιασπώμενα» ή κατάλληλα για κομποστοποίηση [2], [6] ! Όμως αυτά τα υλικά δεν πληρούν τα κριτήρια για τα βιοδιασπώμενα υλικά ή για τα υλικά κατάλληλα για κομποστοποίηση, ούτε σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές [2] ούτε σύμφωνα με τις Αμερικανικές προδιαγραφές [6].

Βεβαίως, σημειώνουμε ότι υπάρχουν και πραγματικά, πιστοποιημένα, βιοδιασπώμενα υλικά [2], [6] με βάση κυρίως φυσικές πρώτες ύλες όπως το άμυλο. Π.χ. τα υλικά PHA (polyhydroxylalkanoates) [6]. Αυτά όμως τα πραγματικά πιστοποιημένα βιοδιασπώμενα υλικά είναι αρκετά ακριβά για να γίνουν σακούλες, απαιτούν γραμμές παραγωγής διαφορετικές από αυτές των προϊόντων ΡΕ, ενώ η χρήση τους θα πρέπει να υποστηρίζεται με λειτουργία εγκαταστάσεων κομποστοποίησης σε επίπεδο δήμων για την διάθεσή τους και αξιοποίησή τους μετά τη χρήση τους, όπως σε κάποιες Ευρωπαϊκές χώρες.

Συμπερασματικά, οι διασπώμενες και βαφτισμένες «οικολογικές» πλαστικές σακούλες με βάση το πολυαιθυλένιο (PE) είναι πολύ χειρότερες από τις «κλασικές». Είναι επιτακτικό να σταματήσει αμέσως η διάθεσή τους στο κοινό, τόσο λόγω της σοβαρής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης που προκαλούν, όσο και λόγω της στρεβλής αντίληψης που δημιουργούν σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος! Οι πάνινες ή οι πολλαπλής χρήσης, ανθεκτικές, πλαστικές τσάντες, που θα χρεώνονται στον καταναλωτή – όπως συμβαίνει στη Γερμανία και τις Σκανδιναβικές χώρες, είναι η λύση που προτείνουμε.

Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου

Πηγές:

[1] http://www.european-bioplastics.org/index.php?id=162. False Claims have been sentenced: The way of advertising these products has been examined in two lawsuits. In both cases the sentence was that producers/marketers made false claims with respect to degradability or compostability.

[2] http://www.european-bioplastics.org/index.php?id=156. The protected "compostablity label" (called "seedling") may only be used for certified products. The logo as well as the number of the certificate printed on the product allow to identify the producer and the proοf of conformity: The product that has been tested and the marketed one must coincide.

[3] http://www.rsc.org/education/teachers/learnnet/inspirational/resources/6.1.2.doc. Photodegradable plastic is usually made of oil-based polymers, just like ordinary plastic. It either has bonds in its structure that can be weakened and broken by sunlight, or it contains a chemical additive which absorbs light and then attacks the polymer and breaks some of the bonds. Once a photodegradable plastic is exposed to light it begins to break down – whether you want it to or not. This can be disastrous if it is mixed in with other plastics during recycling. Photodegradable plastics tend to break down into small particles of plastic rather than decomposing completely. The idea is that these small pieces will then biodegrade. Unfortunately, they are often not biodegradable and so remain in the environment. The effect that a build-up of small pieces of plastic in the soil might have on the environment has not been investigated. At present, most plastic waste ends up in a landfill site where it is buried in a dark hole in the ground. Under these conditions, photodegradation cannot take place. ...With this in mind, the British Plastics Federation (a trade association of plastics manufacturers) opposes degradable plastics on the grounds that plastic waste is best recycled. The environmental pressure group Friends of the Earth’ agrees, arguing that degradable plastic does nothing to promote lasting solutions to plastic waste and that we should be aiming to reduce the amount of plastic we use in the first place and reuse or recycle what we do use.

[4] http://www.bpiworld.org/Files/PressRelease/PRWA6z8W.pdf

[5] R.C. Thompson et al., Lost at Sea: Where Is All the Plastic? άρθρο στο Science 304, 838 (2004).

[6] http://www.ciwmb.ca.gov/Publications/Plastics/2009001.pdf. Επίσημο κείμενο της πολιτείας της Καλιφόρνια, ΗΠΑ.

Την ανακοίνωση την βρήκαμε από το ecocrete.gr.